- 01/26/2025
- Posted by: admin
- QUAN ĐIỂM

Giai đoạn thị trường biến động như hiện tại, không thiếu “thánh dự đoán” khuyên rằng VN-Index sẽ “sập” về vùng cảm tính 800 điểm hoặc 1000 điểm mới bắt đầu mua, hoặc cổ phiếu A về giá 10 mới bắt đầu cân nhắc giải ngân.
Benjamin Graham, trong cuốn sách The Intelligent Investor 1949, đã nêu hai cách tiếp cận cổ phiếu mà nhà đầu tư (NĐT) có thể thực hiện khi thị trường xảy ra biến động:
– Một, NĐT lựa chọn thời điểm (timing) để mua bán.
– Hai, NĐT mua khi cảm thấy rẻ, và bán khi đắt, tất nhiên dựa trên cơ sở định giá doanh nghiệp & thị trường của bản thân.
Lựa chọn thời điểm (timing) để mua bán
Đối với phương án thứ nhất, sau nhiều thập kỷ trải nghiệm thị trường chứng khoán (gồm cả TTCK VN) thì quan điểm của Graham và người viết bài không đổi: “Trong phân tích thị trường, bạn không hề có biên an toàn, bạn chỉ có thể đúng hoặc sai; nếu bạn sai, bạn sẽ mất rất nhiều tiền”. Mất nhiều tiền gồm cả vốn liếng và chi phí cơ hội. Do đó mới có câu nói 95% NĐT mất tiền.
Ở trường hợp khi kinh tế suy thoái, VN-Index giá xuống (bear market), NĐT chờ đợi một ngưỡng hỗ trợ kỹ thuật nào đó tầm 800-1000 điểm để bắt đầu giải ngân mua vào cổ phiếu. Khi đó, con số trên đã gắn chặt vào trí não của NĐT và khiến họ quả quyết rằng phải đến mốc đó mới thích hợp để giải ngân. Sẽ có 2 kết quả xảy ra:
(1) Nếu thị trường thực sự về mức giá đó, anh ta sẽ đúng và thu lời to, và tự huyễn hoặc bản thân là một “nhà tiên tri” đại tài.
(2) Ngược lại, nếu VN-Index chỉ về tới 900 điểm rồi tăng trưởng mạnh vượt mốc 1000 điểm nhanh chóng, anh ta sẽ khó chấp nhận sự thật và rồi tiếp tục chờ đợi VN-Index về 800 điểm, để rồi mất đi chi phí cơ hội. Thậm chí, không ít NĐT nảy sinh tâm lý “đổ lỗi” cho đội lái, cho rằng lái chỉ kéo một vài phiên mà thôi.
Ở cùng góc độ timing theo giá cổ phiếu, NĐT chờ một cổ phiếu A về giá 10 theo các ngưỡng hỗ trợ, vùng đáy cũ trong quá khứ hoặc một mốc an toàn nào đó (mà anh ta tự nghĩ ra), anh ta cũng có thể bỏ lỡ một cổ phiếu giá hời khi mà đang ở mức khá rẻ so với tài sản hay các triển vọng lợi nhuận.
Mua khi cảm thấy rẻ và bán khi đắt
Đối với phương án thứ 2, NĐT dài hạn theo hướng “mua thấp bán cao” sẽ hành động khi chỉ số VN-Index hoặc cổ phiếu A đã về một vùng định giá khá rẻ so, đồng thời giá của nó đã phản ánh tương đối gần hết các rủi ro mà thị trường lo ngại. NĐT hoàn toàn có thể tự tin giải ngân nếu định giá cổ phiếu với biên an toàn cao, vì lẽ đó việc timing chính xác ngay đáy của thị trường lẫn cổ phiếu là không cần thiết.
Với phong cách đầu tư dài hạn, NĐT không cần quá quan tâm đến dự đoán thị trường lên xuống ra sao của các công ty chứng khoán, hoặc các yếu tố vĩ mô ngắn hạn như bơm/hút ròng tiền của NHNN. NĐT chỉ cần tập trung vào việc lựa chọn cổ phiếu, theo dõi nền tảng kinh doanh của doanh nghiệp – những thứ dễ hiểu biết hơn là các dự đoán vĩ mô. Có thể vĩ mô đang kém, có thể ngành nghề đang khó khăn, nhưng nền tảng cổ phiếu với bảng cân đối kế toán mạnh khỏe, ban quản trị đáng tin cậy và được mua với mức định giá rẻ hoàn toàn đem lại lợi nhuận thỏa mãn trong dài hạn – dòng tiền thông minh sẽ tìm đến những doanh nghiệp có sức hồi phục nhanh.
Việc timing có thể đúng nếu cổ phiếu chạm ngưỡng hỗ trợ và bật lên, song nếu chọn lựa sai doanh nghiệp với bảng cân đối kế toán tệ hại, ban quản trị không đáng tin cậy thì nguy cơ thủng hỗ trợ hoàn toàn xảy đến. Ví dụ, giá cổ phiếu FLC, ROS đã giảm trước khi truyền thông đưa tin lãnh đạo cấp cao của doanh nghiệp bị bắt, hoặc cổ phiếu SMC giảm giá liên tục trước khi doanh nghiệp công bố kết quả kinh doanh cùng bảng cân đối kế toán tệ hại. Và khi tin đã ra thì bạn biết rồi đấy, không một mốc hỗ trợ nào có thể cản được đà giảm giá.
Peter Lynch – nhà quản lý quỹ đại tài đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tập trung vào chọn lựa đúng doanh nghiệp thay vì cố gắng dự phóng vĩ mô.
Ở trường hợp VN-Index tăng điểm hưng phấn, giá cổ phiếu đạt đến con số “phi lý”, những NĐT rất dễ lạc quan quá mức, bị các công ty chứng khoán bơm vào đầu những con số cố định như VN-Index sẽ đạt 1,800 điểm trong năm nay hoặc “cổ đất tốt như CEO, DIG, phải 500k là rẻ rách” – theo lời của một “thầy” nào đó. Giai đoạn này, NĐT khó có thể nhìn ra rằng cổ phiếu đang ở cuối của chu kỳ và rủi ro đảo chiều rất lớn, đồng thời thị giá cổ phiếu so với khả năng tạo ra lợi nhuận và giá trị sổ sách của doanh nghiệp đang quá ngất ngưởng. Càng “phi lý” thì mức giảm giá có thể trên 50%.
Như vậy, NĐT biết “bán cao” sẽ chốt lời và đứng ngoài cuộc chơi, thậm chí kiên quyết đã bán là tạm thời không nhìn bảng điện trong suốt một vài tháng, để chờ đợi cổ phiếu về mức định giá rẻ và lại “mua rẻ” thêm nhiều lần nữa. Nếu NĐT nào làm được vậy thì anh ta hẳn nằm trong số 5% kiếm được tiền.