dau-tu-va-dau-co-anh-00

Phân biệt đầu tư và đầu cơ chứng khoán? Hai trường phái đầu tư quan trọng (ĐTCK P2)

Giữa cơn sóng chứng khoán của năm 2021, thị trường đã chứng kiến những phiên giao dịch đầy sắc xanh hứng khởi và cũng không ít lần những nhà đầu tư chứng khoán phải bi quan vì những pha đỏ sàn nhanh đến bất ngờ. Gọi là “nhà đầu tư” nhưng thực tế hành vi của hơn 90% những người tham gia thị trường lại mang tính đầu cơ nhiều hơn. Hãy cùng doclaptaichinh.vn phân biệt đầu tư và đầu cơ và tìm hiểu phong cách nào có thể giúp bạn chiến thắng thị trường chứng khoán!

Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện tại

dau-tu-va-dau-co-anh-01

Năm 2021 là năm thị trường chứng khoán Việt Nam biến động rất mạnh, hơn 620 nghìn tài khoản chứng khoán mở mới của nhà đầu tư nội địa sau 6 tháng đầu năm, lớn hơn tổng lượng tài khoản năm 2020 và 2019 cộng lại.

Lý do cho hiện tượng này đến từ việc lãi suất gửi tiết kiệm ngân hàng ở mức thấp, các kênh đầu tư còn lại như trái phiếu và bất động sản bị siết chặt, trong khi kinh doanh thì gặp khó do dịch Covid-19 khiến dòng tiền nhàn rỗi lớn của người dân ồ ạt chảy vào kênh chứng khoán. Các nhà đầu tư mới, còn được gọi là “F0” cùng dòng tiền mới góp phần quan trọng giúp VN-Index bứt phá mạnh và vượt mốc 1.400 điểm, tăng 15,8% và trở thành chỉ số có mức tăng mạnh nhất toàn cầu. Thanh khoản thị trường cũng duy trì mức rất cao khi có những phiên giao dịch lên đến 32.000 tỷ đồng.

Nhưng thật đáng buồn, phần lớn nhà đầu tư coi chứng khoán như kênh đánh bạc may rủi vậy. Họ mua bán cổ phiếu mà chẳng quan tâm đến doanh nghiệp làm ăn ra sao, họ coi cổ phiếu chẳng khác gì những chấm xanh đỏ nhấp nháy trên bảng điện tử. Và rồi hậu quả cũng đến khi VN-Index có những pha giảm điểm hãi hùng.

Trùng hợp thay, hiện trạng chơi chứng khoán như đánh bạc tại Việt Nam lại có nhiều điểm tương đồng với thị trường chứng khoán Mỹ sau Đại khủng hoảng năm 1929 – 1933, thời điểm hầu hết dân chúng Mỹ coi thị trường cổ phiếu không khác gì sòng bạc. Những tay đầu cơ, lướt sóng, mua bán cổ phiếu ngắn hạn dựa trên vốn vay ký quỹ (margin), những hội nhóm lập ra để “lái” giá cổ phiếu chẳng khác gì ở Việt Nam hiện tại.

Đứng ngoài cơn sóng đầu cơ là Benjamin Graham, một nhà đầu tư người Mỹ thứ thiệt đã phát hành cuốn sách Nhà đầu tư thông minh (The Intelligent Investor, 1949). Cuốn sách này đã đem đến một triết lý đầu tư đúng đắn với nền tảng khởi đầu là phân biệt khái niệm đầu tư và đầu cơ.

Phân biệt đầu tư và đầu cơ

Những những cá nhân nhỏ lẻ thường mắc một sai lầm nghiêm trọng đó là không biết mình đang làm gì, dẫn đến hành động đầu cơ (speculation) mà cứ tưởng mình đầu tư (investment). Vì lầm tưởng tai hại vậy, họ lại đầu cơ nghiêm túc để kiếm tiền, dồn hết vốn liếng, đánh cược toàn bộ gia sản và thậm chí vay nợ vào việc đầu cơ.

Chắc hẳn bạn đọc đang mường tượng ra hành động đầu cơ “có vẻ” rủi ro hơn đầu tư? Đúng vậy, theo như định nghĩa tại cuốn sách Phân tích chứng khoán (Security Analysis, 1934) của Benjamin Graham: “Hành động đầu tư là một hành động dựa trên những phân tích kỹ lưỡng, đảm bảo sự an toàn vốn và hứa hẹn mức lợi nhuận đạt yêu cầu. Hành động nào không đáp ứng đủ các tiêu chuẩn trên thì gọi là đầu cơ”.

Phân biệt đầu tư và đầu cơ luôn hữu dụng cho những cá nhân tham gia thị trường. Bạn cần phải biết bản thân muốn đầu tư hay đầu cơ, để từ đó chọn ra phương pháp, kỹ năng cần thiết phù hợp với hành động mình lựa chọn.

Và như vậy, chúng ta có thể thấy những hành động quen thuộc trên thị trường như: mua bán cổ phiếu theo lời mớm của các môi giới không có tâm và các “room phím hàng”, không quan tâm đến phân tích cơ bản, mua bán liên tục trong ngắn hạn, vay nợ margin theo kiểu “liều ăn nhiều”,… đều đem lại những rủi ro mất hết vốn liếng. Tất cả hành động đó đều được coi là đầu cơ chứng khoán.

Đầu cơ chứng khoán nặng nề đã “bóp méo” bản chất thật sự của thị trường huy động vốn khiến cho giá cổ phiếu biến động lên xuống thất thường, bất kỳ nhà đầu tư cá nhân nào – tôi muốn nói đến những người đầu tư thật sự, cũng phải chấp nhận rủi ro mất giá thị trường cho chính cổ phiếu mình đang nắm giữ và phải thường xuyên theo dõi các khoản đầu tư để bảo toàn danh mục.

Tuy nhiên, thị trường vẫn nên tồn tại hành động đầu cơ hợp pháp nhưng chỉ ở mức vừa phải. Khách quan mà nói, đầu cơ giúp tạo thanh khoản, san sẻ rủi ro và huy động vốn cho những doanh nghiệp mới niêm yết (thật khó để huy động vốn dễ dàng từ những nhà đầu tư khi họ luôn phân tích cẩn trọng doanh nghiệp).

Vì đầu cơ là hành động rủi ro lớn, nên hầu hết các cá nhân không phù hợp với việc đầu cơ. Nếu như bạn không phải là một nhà đầu cơ chuyên nghiệp, không có thời gian để theo dõi và phân tích biến động giá trong ngắn han thì việc mua cổ phiếu với giá cao ngất ngưởng, thậm chí mua bằng margin chỉ vì tin vào cổ phiếu đó tiếp tục tăng giá sẽ khiến bạn phải chịu rủi ro thua lỗ lớn.

Còn nếu bạn muốn đầu cơ trải nghiệm? Bạn hãy tách biệt tài khoản dành riêng cho đầu cơ và đầu tư. Chỉ nên dành riêng 5-20% số tiền dành cho chứng khoán để đầu cơ mà thôi.

Benjamin Graham có một câu nói rất hay: “đừng bao giờ đánh đồng việc đầu tư và đầu cơ trong cùng một tài khoản, hay trong bất cứ suy nghĩ nào của bạn”.

Nhà đầu tư phòng thủ và nhà đầu tư năng động

Đọc đến đây, bạn hẳn đã rõ quan điểm của tôi rằng chúng ta nên đầu tư chứ không nên đầu cơ. Nếu bạn xác định rằng mình trở thành nhà đầu tư thì nội dung trong phần này sẽ tiếp tục có ích cho bạn.

Sau khi phân biệt giữa đầu tư và đầu cơ và xác định bản thân sẽ đi theo con đường đầu tư, bạn cần tiếp tục chọn lối rẽ cho bản thân: trở thành nhà đầu tư phòng thủ hay nhà đầu tư năng động?

dau-tu-va-dau-co-anh-04

Nhà đầu tư phòng thủ

(Defensive investor)

Nhà đầu tư năng động

(Enterprising investor)

Mục tiêu An toàn vốn, thu nhập ổn định, không tốn quá nhiều thời gian Dành nhiều thời gian và trí tuệ để chiến thắng thị trường nhưng kèm theo rủi ro nhất định
Danh mục đầu tư Kết hợp cổ phiếu với nhiều tài sản có rủi ro thấp và lợi tức ổn định Chủ yếu tập trung vào cổ phiếu
Gu cổ phiếu Cổ phiếu có tài chính lành mạnh, tăng trưởng đều và cổ tức tiền mặt ổn định Cổ phiếu mang tính chu kỳ, tăng trưởng vượt trội nhưng vẫn phải đảm bảo biên an toàn

Điều quan trọng trong đầu tư chứng khoán là bạn phải hiểu bản mình: điều kiện về thời gian, năng lực và mục tiêu tài chính hướng tới. Từ đó bạn sẽ lựa chọn ngã rẽ của một người phòng thủ hoặc năng động

Nhà đầu tư phòng thủ

Đối với họ, việc đa dạng hóa danh mục giữa trái phiếu và cổ phiếu là cần thiết trong mọi hoàn cảnh dù thị trường có biến động ra sao, tức là họ phân tán rủi ro cho nhiều kênh đầu tư khác nhau.

Đọc thêm: Những kênh đầu tư an toàn bạn cần biết để tham gia

Tỷ lệ giữa cổ phiếu và trái phiếu ở mức độ an toàn là 50:50 (tỷ lệ chuẩn của các quỹ đầu tư cân bằng). Hoặc một nhà đầu tư phòng thủ chấp nhận rủi ro ở mức lớn hơn có thể đầu tư nhiều cổ phiếu hơn, với điều kiện tỷ lệ cổ phiếu/trái phiếu không vượt quá 75% danh mục. Thậm chí, việc mua các sản phẩm chứng chỉ quỹ từ những quỹ đầu tư lâu đời có uy tín là một lựa chọn tuyệt vời để cân đối danh mục đầu tư.

Gu cổ phiếu của nhà đầu tư phòng thủ là cổ phiếu phòng thủ (defensive stock), là cổ phiếu mang lại cổ tức và thu nhập ổn định bất kể biến động của thị trường chứng khoán và chu kỳ kinh doanh. Cổ phiếu phòng thủ thường thuộc các ngành thiết yếu: sản xuất và phân phối điện, khí đốt và nước, sản xuất và phân phối hàng tiêu dùng thiết yếu và ngành y tế, dược phẩm. Đây là những nhóm ngành dù kinh tế có khủng hoảng, suy thoái thì con người vẫn phải có nhu cầu tiêu thụ. Doanh nghiệp thuộc nhóm ngành thiết yếu thường có kết quả kinh doanh tăng trưởng ổn định và có cơ cấu tài chính khá an toàn.

Nếu bạn lựa chọn trở thành một nhà đầu tư phòng thủ, hãy cứ làm công việc chuyên môn của mình, tiết kiệm và đầu tư đều đặn có thể mang lại lợi nhuận đáng kể.

Nhà đầu tư năng động

Vì phải bỏ công sức và trí tuệ để chọn thời điểm mua bán những cổ phiếu có khả năng tăng trưởng cao trong tương lai, họ kỳ vọng một mức lợi nhuận hấp dẫn, thậm chí là phải chiến thắng lợi nhuận của thị trường.

Gu cổ phiếu của nhà đầu tư năng động là cổ phiếu có tính chu kỳ (cyclical stock). Đây là dạng cổ phiếu có thị giá bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi của kinh tế vĩ mô, “ăn theo” các giai đoạn của chu kỳ kinh tế như mở rộng, thăng hoa, suy thoái và phục hồi. Hầu hết các cổ phiếu có tính chu kỳ thuộc về các doanh nghiệp bán mặt hàng không thiết yếu mà người tiêu dùng có khả năng mua nhiều hơn trong thời điểm kinh tế thăng hoa. Cổ phiếu có tính chu kỳ thuộc các ngành như: bất động sản, xây dựng, ngân hàng, chứng khoán, du lịch,…

Thời điểm kinh tế thăng hoa, dòng tiền trên thị trường sẽ được hút vào nhóm cổ phiếu có tính chu kỳ và ngược lại, khi xảy ra suy thoái kinh tế dòng tiền sẽ chảy về nhóm cổ phiếu phòng thủ. Nhà đầu tư năng động cần có góc nhìn vĩ mô để dự đoán được biến động kinh tế, từ đó ra quyết định mua bán cổ phiếu sáng suốt.

Nhà đầu tư năng động có thể dồn mọi rủi ro vào cổ phiếu có tính chu kỳ, hoặc nếu cẩn trọng hơn họ có thể phân tán rủi ro bằng việc bổ sung thêm một số cổ phiếu phòng thủ vào danh mục đầu tư.

Nhà đầu tư cần làm gì để chiến thắng thị trường?

Thực tế, tôi không khuyến khích bạn đọc tư duy theo kiểu “chiến thắng thị trường”. Việc chúng ta cần làm là đặt ra mục tiêu tài chính phù hợp với sức mình, ví dụ như năng lực của bạn chỉ có thể kiếm được lợi nhuận 12%/năm, việc bắt bạn phải gồng gánh để đạt mức lợi nhuận 20%/năm là bất khả thi.

Dưới đây tôi sẽ đưa ra 2 nhóm yếu tố để giúp bạn cải thiện bản thân, qua đó hiện thực hóa mức lãi suất mà bạn kỳ vọng.

dau-tu-va-dau-co-anh-05

Triết lý, phương pháp và tâm lý đầu tư

Nguyên nhân chính chiếm hơn 90% thua lỗ là do những nhà đầu tư cá nhân chưa được tiếp cận với triết lý và phương pháp đầu tư đúng đắn. Nếu như triết lý đầu tư là định hướng thì phương pháp đầu tư là con đường. Bạn có thể tham khảo triết lý đầu tư của một số nhân vật nổi tiếng như ngài Warren Buffet, Peter Lynch, Benjamin Graham để tổng hợp những triết lý đáng học hỏi nhất. Phương pháp đầu tư thì có nhiều, nhưng tôi cho rằng bạn nên xuất phát điểm từ phương pháp phân tích cơ bản (fundamental analysis) – là phương pháp đo lường giá trị nội tại (intrinsic value) của doanh nghiệp.

Benjamin Graham từng nói rằng: “In the short run, the market is a voting machine, but in the long run it is a weighing machine”. Tạm dịch là: trong ngắn hạn, giá cổ phiếu được quyết định bởi tâm lý thị trường, nhưng trong dài hạn nó được quyết định bởi giá trị nội tại của doanh nghiệp. Vì lẽ đó, những nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu dài hạn thường nhận về kết quả tích cực hơn rất nhiều so với những nhà đầu cơ ngắn hạn.

Rèn luyện tâm lý vững vàng trong mọi hoàn cảnh thị trường, tránh hiện tượng FOMO (fear of missing out), mua bán theo xu hướng và đám đông, tránh mất kiên nhẫn là điều những nhà đầu tư cá nhân nên nằm lòng.

Chắt lọc thông tin đúng, đủ và cần

Luồng thông tin tài chính trong thời đại internet ngày nay có tốc độ lan truyền kinh ngạc, đặc biệt thông qua mạng xã hội, các diễn đàn và nhóm hội trực tuyến. Cái lợi thì ít mà cái hại thì nhiều, hầu hết các thông tin khá sai lệch, chưa chính thức và được đăng lên có chủ đích để lèo lái giá cổ phiếu. Các “tay to” và những môi giới chứng khoán thiếu cái tâm của nghề nghiệp liên tục đưa ra những “phím hàng” cổ phiếu đang biến thị trường thành một nơi lừa lọc lẫn nhau.

Nếu bạn muốn đứng ngoài sự hỗn loạn đấy, hãy trau dồi kiến thức, hình thành nên tư duy phản biện, luôn ngờ vực trước mọi con số tài chính được doanh nghiệp công bố trên các trang báo và chỉ chắt lọc những thông tin đúng, đủ và cần mà thôi.

Bài viết đã dài, tôi hi vọng rằng những nội dung trên là vừa đủ nhưng vô cùng cần thiết để bạn đọc có những kiến thức nền tảng đúng đắn khi nhập môn chứng khoán. Hi vọng rằng chúng ta sẽ cùng khiến cho thị trường chứng khoán Việt Nam văn minh, vận hành đúng với bản chất của nó – là một kênh đầu tư và huy động vốn quan trọng của nền kinh tế, đóng góp cho sự phát triển bền vững và phồn vinh của đất nước.

Bài tiếp theo: Hiểu TẤT CẢ VỀ CỔ PHIẾU chỉ trong một bài viết

0 0 votes
Đánh giá bài viết
Nhận thông báo qua email
Nhận thông báo cho
guest

2 Comments
cũ nhất
mới nhất được bình chọn nhiều nhất
Inline Feedbacks
Xem tất cả bình luận
Rickystar123
Rickystar123
2 năm cách đây

Cảm ơn admin! Liệu admin có thể viết rõ hơn về cổ phiếu dành cho nhà đầu tư năng động và nhà đầu tư phòng thủ gồm những đặc điểm gì không? Như bài viết này mình thấy vẫn còn chung chung quá.

Related Posts

Begin typing your search term above and press enter to search. Press ESC to cancel.

Back To Top
2
0
Would love your thoughts, please comment.x